مردم مازندران روز ۲۶ عید ماه يعني ۲۸ تيرماه هر سال را روز عيد مردگان می نامند.
در طول سال هایی که از عمر برگزاری این سنت و آئين بومي می گذرد، بزرگداشت درگذشتگان خود را نیز به مراسم افزوده اند و هر سال با فرا رسیدن این روز، مشعل هایی درست می کنند و بر ستون ایوان یا درخت های جلوی خانه ی شان می آویزند.
همچنین با حضور در گورستان ها بر سر مزار اموات خود می روند و شمع یا سو چو )مشعل چوبی) می افروزند و بر ضحاک لعنت می فرستند.
در بعضی از روستاهای مازندران، از دیرباز رسم بر این است که مردم از چند روز مانده به ۲۶ عید ماه، مقدمات مراسم را تدارک می بینند. غذای مفصلی می پزند، شیرینی و میوه تهیه می کنند و صبح زود راهی زیارتگاه ها و گورستان ها می شوند و تا عصر در کنار مزار اموات می مانند، در آنجا غذا می خورند و خیرات می دهند و در حاشیه ی مراسم، بازار محلی تشکیل می شود و شرکت کنندگان در مراسم، به خرید و فروش می پردازند.
سپس هنگام عصر زنان و دختران به خانه بر می گردند و چند نفر از مردان روستا، به نمایندگی از طرف دیگران، برای سرکشی به شالیزارها می روند و در بازگشت، نوید سر کشیدن ساقه های برنج را به اهالی روستای خود می دهند و اهالی روستا، بعد از شنیدن آن خبر خوش، برای شکرگزاری بابت رشد ساقه های برنج، در یک جا جمع می شوند و به جشن و شادمانی می پردازند.
مردم روستاي ايمن آباد و كروكلا نيز در محله و كوچه هاي مختلف با همكاري و همدلي همسايگان، گرد هم آمده و با هماهنگي هم به تعداد نفرات هر خانواده مقداري برنج به همراه پول نقد به باني مراسم كه از قبل تعيين مي شود مي دهند تا براي پذيرايي شام (پختن برنج و تهيه خورشت سنتي) و خريدن سبزيجات و انواع ميوه جات بويژه هندوانه كه در فصل تابستان بسيار خنك و دلپذير است برنامه ريزي نمايند.
غروب آنروز مردم روستا به طور جداگانه سر مزار رفته و با روشن كردن شمع بر سر مزار آنان بويژه كساني كه طي يكسال گذشته از بين شان رفته اند فاتحه مي خوانند و خيرات مي كنند.
شباهنگام در مراسم ويژه ۲۶ عيدماه با حضور تمامي همسايگان كوچه را فرش و چراغاني مي كنند.
بزرگان محله، بالاي مجلس مي نشينند و كوچكترها در ادامه و زنان روستا در انتهاي مجلس و در كنار هم به شادي مي پردازند.
نواختن موسيقي محلي از جمله لـله وا و همچنين خواندن اميري از سوي كساني كه از صداي خوشي برخوردارند از برنامه هاي آن شب مي باشد. صحبت بزرگان محل از قديم و سختي هاي آنان و چگونگي ابراز محبت و عشق و دوست داشتن و همدلي را كه حاصل تجربه شان است به جوانان محله يادآوري مي كنند.
در انتها نيز با يادآوري نام بزرگان محله و در گذشتگان و ويژگي بارز اخلاقي آنان و خواندن فاتحه ي دست جمعي به مراسم ۲۶ عيدماه خاتمه مي دهند.
البته لازم به يادآوري است كه مراسم ۲۶ عيدي ماه در ۲۸ تيرماه هر سال در سراسر استان مازندران برگزار مي شود، اما در روستايمان ايمن آباد و كروكلا در ۲۶ تيرماه. اينكه چگونه اين تاريخ در روستايمان ثبت شده است اطلاعات چنداني در دست نيست. اما به نظر مي رسد خود عدد ۲۶ عيدماه را به اشتباه ۲۶ تيرماه در نظر گرفته اند و اين تاريخ، سال هاست به اين شكل نزد مردم نهادينه شده است.
لازم به يادآوري اينكه در ايام خاصي كه روز ۲۶ عيدماه مصادف با ايام شهادت معصومين(ع) بويژه مولاي متقيان علي(ع) و يا ايام محرم مي شود، مراسمن جشن مردگون عييد، برگزار نمي شود و در ساير مناسبت هاي شهادت نيز به احترام فرهنگ ديني و مذهبي، يكي دو روز زودتر يا ديرتر برگزار مي شود.
همه پديده‌ها، نهادها، آيين‌ها، جشن‌ها و همه زمينه‌هاي ديگر فرهنگي با گذشت سده‌ها و هزاره ها دگرگون مي‌شود، تحول مي‌يابد با زمان و مكان هماهنگ مي‌شود و به‌گونه‌اي ديگر جلوه مي‌كند، در اين زمان چگونگي برگزاري اين جشن و اينگونه جشن‌ها بستگي به همت اهل فرهنگ و هنر اين خطه دارد، اميد است اينگونه جشن‌ها هرچه باشكوه‌تر برگزار شود و به دست فراموشي سپرده نشود.
